SAKIZ AĞACI
Akıllı çetlemik - çetlemik - çetlemit
pistacia lentiscus
Anacardiaceae
Adamızda menengiç olarak adlandırılsa da, asıl menengiç literatürde
pistacia terebinthus olarak geçen bitkidir.
Pistacia terebinthus Akdeniz ve Marmara bölgesinde yetişir, kışın yapraklarını döker ve boyu 2-3 m.'dir, bazı bölgelerde 5-6 m.'ye ulaşabilir. Yapraklarının dizilişi tek sayılıdır.
Bu ailenin diğer bir türü de Güney Anadolu'da yetişen antep fıstığıdır (pistacia vera).
Bozcaada'daki tür (pistacia lentiscus) her zaman yeşil, genellikle 1-3 m. boyunda, yüksek çalılıklar şeklinde görünür. Bütün Ege-Akdeniz kıyısında ve pek çok adasında doğal olarak yetişir. Maki topluluğunun üyelerindendir.
Yaprakları sert ve parlak renklidir. Çift sayı dizilimindedir. Mart-Nisan aylarında çiçeklenir. Erkek çiçekler kırmızı salkımlar halinde, dişi çiçekler kalın saplar üzerindedir. Eylül-Ekim aylarında olgunlaşan küçük meyveleri kavrularak kahve olarak içilebilir.
Orta ve Güney Ege'de Çeşme yarımadası ve Sakız adasında yetişen akrabasının (pistacia lentiscus L. var. latifolium) dal ve gövdelerinden elde edilen sakız
(la gummi mastix) Türkiye, Yunanistan ve Balkanlarda çok kullanılır.
Adamızın Çayır, Ova, Amerikançeşme, Ayazma-Tuzburnu arası ve iç bölgelerinde yaygındır.
Bitkinin geniş ve toprağa değen dallarının altında kirpi, tavşan, fare vb. canlılar barınır. Ayrıca sık yaprakları arasında karatavuk, tarlakuşu, yerli ve göçmen birçok ötücü kuş yaşar.
Adanın ekosistemi ve doğal bitki örtüsünün önemli bir parçası olan bu bitki, bilinçsiz kesimler ve yol genişletme çalışmalarının tehdidi altındadır.
SAKIZ AĞACI
O bir sakız ağacıydı, alelade;
Bir gün o yeşil sahile çıktı geldi,
O zaman bu zamandır memnun yerinden;
Seyreder bulutları, göğü, denizi.
Titreşirdi rüzgarla güneşli yaprakları;
Ömür sürdü öyle hoşnut dünyasından,
Aydınlıktan uyku tutmazdı bazı gece,
Motor sesleri duyulurdu uzaklardan.
Tanrı adın işitmedi ömründe;
İnanmadan da madem yaşanıyor diye,
Rüzgarlı bir kıyıda, sevinç içinde,
Yaşamak dururken düşünmek niye?
Anmadı geçenleri bir defa bile;
Ne uğraşır mesut olan gelecekle?
Bir avare misali, günü gününe,
O bir sakız ağacıydı, yaşadı sade.
Yazar : CAN YÜCEL
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder